Sa kasaysayan ng malakihang pagmimina sa bansa, makikitang tuwing papasok ito sa komunidad, kadalasan ay tumataas din ang bilang ng mga paglabag sa karapatang pantao.

Makikita ang mga paglabag na ito mula sa pagkumbinsi sa mga residenteng pumayag sa operasyon ng mina, sa reaksyon ng kumpanya at ng gobyerno sa mga pagtutol, at hanggang sa mga pagkasira at trahedyang dulot nito.

Sa ganitong sitwasyon, dapat ipagtanggol at ipaglaban ng mga residente at mga sumusuportang grupo ang kanilang mga karapatan sa iba’t ibang larangan at paraan.

Ngunit bago makapaglunsad ng mga kampanya o makapagsampa ng reklamo o kaso, kailangang makaipon ng mga impormasyon at ebidensya upang maging epektibo ang mga susunod na hakbang.

Kaya dapat bigyang importansya ng mga organisasyon ng mamamayan at sumusuportang grupo ang gawaing pagsubaybay at pagdodokumento. Nakasalalay dito ang pagkakaroon ng mga datos at mga ebidensya ng paglabag.

Kahalagahan at layunin ng lokal na pagsubaybay

+ Mabilis na naitatala ang mga pangyayari at nakukuha ang mga ebidensya upang agad na magamit para sa karampatang aksyon.
+ Pinalalakas ang kampanya ng mga tao laban sa mapanirang malakihang pagmimina.
+ Epektibong kasangkapan upang masingil at mapakilos ang mga opisyal ng pamahalaan upang magampanan nila ang kanilang mga tungkulin.
+ Pinalalakas ang tiwala sa sarili ng mga mamamayan at nakakatulong sa kanilang pagkakaroon ng pampulitikang kapangyarihan.
+ Pinadadaloy nito ang koordinasyon at tulungan ng mga samahan at sumusuportang grupo hindi lamang sa gawaing ito kundi sa iba pang paraan ng adbokasiya.

Anu-ano ang mga karaniwang paglabag sa mga komunidad na apektado ng pagmimina?
• Pagpatay
• Pananakot o harassment
• Pagdukot o sapilitang pagwala
• Iligal na pag-aresto at pagkulong
• Tortyur
• Pisikal na pananakit
• Sexual harassment
• Iligal na demolisyon
• Pagsira ng ari-arian
• Pagsira ng ikinabubuhay
• Food blockade
• Pagkait sa suplay ng tubig
• Hindi ligtas na kondisyon sa paggawa (sa mina)
• Diskriminasyon laban sa kababaihang manggagawa
• Hindi pag-regularisa sa mga manggagawa
• Hindi pagbibigay ng mga benepisyo
• Hindi makatarungang pasahod
• Iligal na pagkumpiska ng ari-arian
• Iligal at bayolenteng pagbuwag o pag-disperse sa mga pagtitipon
• Paglimita sa kilos ng mga residente tulad ng pagtatayo ng iligal na checkpoint
• Pagpapalit ng pangalan ng kumpanya upang makaiwas sa pananagutan
• Pagtatago ng importanteng impormasyon hinggil sa proyekto
• Iregular at mga mapanlinlang na paraan upang makuha ang pagpayag ng mga residente
• Pagsisimula ng eksplorasyon o operasyon ng mina nang walang permit
• Paggamit ng militar at pulis bilang pwersang pangseguridad ng kumpanya
• Paggamit ng mga pwersang pangseguridad na walang sapat na pagsasanay
• Paggamit ng mga pwersang pangseguridad na walang pagkakakilanlan
• Paggamit ng mga hindi lisensyadong mga armas at pasabog
• Iligal na pagpasok o pagmimina sa loob ng lupaing ninuno
• Pag-empleyo ng mga bata sa minahan
• Pagpigil o pagsira sa paguunyon
• Pagkalbo sa kagubatan
• Sapilitan at iligal na pagpapaalis
• Pagtapon ng nakakalasong kemikal sa ilog, dagat, at ibang anyo ng tubig
• Pagmimina sa mga lugar na deklaradong protektado o kaya ay watershed
• Hindi pagprotekta ng gobyerno sa mga watershed, kagubatan, at iba pang likas na yaman.

Mga dapat gawin kapag may insidente ng paglabag
• Habang nagaganap ang insidente, kailangan ito makuhan ng litrato o video.
• Kuhanin at isulat ang mga sumusunod na detalye tungkol sa isang pangyayari:
• Ano ang nangyari?
• Kailan at anong oras nangyari?
• Saan ito nangyari?
• Sino ang may kagagawan?
• Sino ang mga naapektuhan at paano sila naapektuhan?
• Bakit nangyari ang insidente?

• Maaaring makuha ang mga detalyeng ito sa pamamagitan ng agad na pag-interbyu sa mga saksi, biktima o mga naapektuhan, at kung pwede ay pati mga posibleng may kagagawan ng paglabag.

• Mangalap din ng mga sumusunod na dokumento at ebidensya:
+ Police at barangay blotter
+ Medical certificate
+ Affidavit o sinumpaang salaysay ng saksi o biktima
+ Mga opisyal na kautusan mula sa mga ahensya ng pamahalaan o hukuman
+ Mga nalathalang balita sa lokal o pambansang pahayagan
+ Sample ng lupa o tubig kung kaso ng pagtapon ng kemikal
+ Iba pang detalye hinggil sa mga biktima at kung pwede ay may kagagawan
• Ipadala sa pinakamaagang panahon ang maikling ulat, litrato, at video ng insidente sa mga taga-suportang organisasyon sa probinsya at pambansang antas. Linawin din kung anong aksyon ang hinihinging suporta mula sa mga pamprobinsya at pambansang organisasyon.

• Maaari ring ipadala sa media (lokal at nasyunal) ang impormasyon, litrato, at video ng insidente ng paglabag upang agad itong mailathala o magawan ng istorya ng mga mamamahayag. Kung kakayanin ay maganda ring makapaglabas agad ng press release ang lokal na organisasyon hinggil sa isyu o insidente at maipadala sa media at mga tagasuportang grupo.
• Subukan ding magpadala ng ulat sa pinakamalapit na opisina ng Commission on Human Rights (CHR) at National Commission on Indigenous People (NCIP).

Daloy ng impormasyon hinggil
sa paglabag sa karapatang pantaong
may kaugnayan sa pagmimina

Ilang mga “tips” bago at habang may nagaganap na paglabag
1. Laging maghanda ng valid ID o kaya ay anumang ID na inisyu ng samahan o mga kaalyadong nongovernment organizations (NGO).
2. Lagi ring ihanda ang mga kagamitan sa pagdodokumento tulad ng tape recorder, video at still camera. Tiyaking ang mga ito ay gumagana at may naka-reserbang mga baterya.
3. Kapag may dumating na mga tao mula sa kumpanya o mula sa gobyerno, mahinahong itanong kung sino sila at kung saang opisina sila galing. Magalang ding itanong kung meron silang mga ID mula sa opisina o ahensyang sabi nila ay kinakatawan nila.
4. Kung may mga kasamang pulis at mga sundalong walang mga name tags, maaari pong banggiting hindi po ito pinahihintulutan ng batas. Maaari ring itanong kung sino ang kanilang commanding officer at kung anong sangay o opisina ng militar o ng kapulisan sila nanggaling. Pwede rin pong hanapan sila ng mission order o anumang dokumentong nagsasaad ng pakay o papel nila sa pagpunta sa lugar.
5. Kung anuman ang pakay ng mga taong dumating, dapat ay may hawak silang opisyal na dokumentong nag-aawtorisa ng nais nilang gawin sa lugar. Suriing mabuti ang ipapakita nilang papel kung ang mga ito ay lehitimo at naaayon sa sinabi nilang aktibidad.
6. Kapag ipinagbawal ang pagkuha ng litrato o video, mahinahong banggiting ito ay hindi iligal at ang inyong idinodokumento
ay isang pampublikong usapin. Lahat tayo ay may karapatan sa impormasyon at may karapatang makapagpahayag na ginagarantiya ng ating Konstitusyon. Tantyahin ang sitwasyon: minsan ay makabubuti kung patago ang pagkuha ng litrato o video. Minsan naman ay mainam na ipaalam sa mga tao ng gobyerno at kumpanya na naka-dokumento ang bawat kilos nila.
7. Mahalaga ring kasama sa haharap sa mga tao ng kumpanya at mga ahensya ang mga lokal na opisyal, mga taong simbahan, kinatawan ng Commission on Human Rights (CHR) at mga NGO support groups.

Saan pwedeng dumulog kapag may mga paglabag?

A. MGA PAMBANSANG ORGANISASYON
1. Alyansa Tigil Mina (ATM)
c/o HARIBON Foundation for the Conservation of Natural Resources Inc.
2F Santos and Sons Bldg., 973 Aurora Blvd., Cubao, Quezon City
Tel. No. (02) 434-4642,
Fax (02) 434-4696
E-mail: nc@alyansatigilmina.net;
alyansatigilmina@gmail.com
Website: www.alyansatigilmina.net
2. Philippine Alliance of Human Rights Advocates (PAHRA) at Philippine Human Rights Information Center (PhilRights)
53B Maliksi St., Brgy. Pinyahan, Quezon City
Tel. No. 433-1714, 436-2633, at 426-4048
E-mail: philrights@philrights.org;
pahra@philippinehumanrights.org
Website: https://www.philrights.org; www.philippinehumanrights.org/
3. Task Force Detainees of the Philippines (TFDP)
45 St. Mary’s Street, Cubao, Quezon City
Tel. No. 437-8054, 995-0246, 911-3643
E-mail: tfdp1974@yahoo.com
Website:www.tfdp.net
4. Legal Rights and Natural Resources – Kasama sa Kalikasan (LRC-KSK Friends of the Earth-Philippines)
N o. 41-B Mapagsangguni St., Sikatuna Village, Quezon City
Tel. No. 928-1372 / 436-1101
E-mail: lrcksk@lrcksk.org
Website: www.lrcksk.org
5. Philippine Miserior Partners, Inc (PMPI)
2nd Floor, 8 Cordillera Street, corner N. Ramirez Street Barangay Galas, Quezon City
Tel. No.: 353-4287
fax: 353-4396
E-mail: pmpsecretariat@yahoo.com
6.) Social Action Centers sa mga munisipyo, syudad at lalawigan

B. COMMISSION ON HUMAN RIGHTS
1. National Office SAAC Building, Commonwealth Avenue
UP Complex, Diliman, Quezon City
Tel. No. 928-5792, 922-0422, 377-2477
E-mail: chair.rosales.chr@gmail.com
Website: http://www.chr.gov.ph/index.php
2. National Capital Region
ATTY. HOMERO MATTHEW P. RUSIANA
SAAC Building, Commonwealth Avenue, UP Complex, Diliman, Quezon City
Tel. No. 928-7098, 925-3881, 928-7099
E-mail: chr_ncr@skynet.net
3. Region I
ATTY. ROMMEL P. DAGUIMOL
2nd Flr. Ting Bldg National Highway Pagdalagan Norte, San Fernando City, La Union
Tel: (072) 700-3607
Telefax: (072) 700-3608, (072) 888-3216
Email: chr1sflu@yahoo.com
4. Cordillera Administrative Region
ATTY. HAROLD KUB-ARON
3rd Floor SSS Baguio Branch Bldg. Harrison Road 2600, Baguio City
Tel. No. (074) 619-9088, (074) 619-9089
E-mail: chrp_car@yahoo.com
5. Region II
ATTY. JIMMY P. BALIGA
N o. 05 Pabbablo St., Regional Government Center, Carig Sur Tuguegarao City, Cagayan
Email: antoncruz_1966@yahoo.com.ph
6. Region III
ATTY. JASMIN N. REGINO
3rd Flr. Kehyeng Building, McArthur Hi-way Dolores 2000, San Fernando, Pampanga
Tel. No. (045) 961-4830, (045) 961-8577
E-mail: chrreg3@yahoo.com; attyjnr@yahoo.com
7. Region IV
ATTY. GILBERT D. BOISER
Kian Seng Building, A. Flores Street 4000 San Pablo City, Laguna
Tel. No. (049) 562-5415
E-mail: chr4_sanpablo@yahoo.com
8. Region V
ATTY. PELAGIO P. SEÑAR, JR.
ANST Building, Washington Drive Legaspi City, Bicol
Telefax: (052) 820-5131
E-mail: pelagioseñarjr@yahoo.com
9. Region V (sub-office)
ATTY. ARLENE Q. ALANGCO
Lingkod Barangay, City Hall Complex Magsaysay Avenue 4400, Naga City, Bicol
Tel. No. (054) 811-5412
10. Region VI
ATTY. DAVID M. BERMUDO
2nd Floor, DBP Building De la Rama Street 5000, Iloilo City
Tel. No. (033) 392-2282, (033) 336-2264
11. Region VI (sub-office)
MR. ROMEO A. BALDEVARONA
2nd Floor,Prov’l. Admin. Building Lacson Street, 6100, Bacolod City
Tel. No. (034) 435-3140
12. Region VII
ATTY. ALEJANDRO P. ALONSO, JR.
132 F. Rafanan Bldg., Don Mariano Cui St. 6000 Cebu City
Tel. No. (032) 253-5403, (032) 254-6921
E-mail: chr7cebuph@yahoo.com
13. Region VII (sub-office)
MR. RITO MONTES
Field Office, c/o DSWD Provincial Office, Tamblot St., Tagbilaran City 6300
Tel: (038) 501-8461
14. Region VII (sub-office)
MR. JESUS A. CAÑETE
Dumaguete City
Tel: (035) 422-0568
15. Region VIII
ATTY. PAQUITO M. NACINO
Okey Commercial Complex P. Paterno St. 6500, Tacloban City
Telefax: (053) 321-3903
16. Region VIII (sub-office)
ATTY. NEDDEJOHN L. MABUTE
Calbayog City Terminal, Calbayog City
Tel. (055) 209-3726
E-mail: chrtac8@yahoo.com
17. Region IX
ATTY. FREDERICK IAN S. CAPIN
2nd Floor, Phil. Veterans Bank Building, Gov. Lim Avenue and Saavedra Streets 7000, Zamboanga City
Tel: (062) 993-2869, (062) 993-0735
18. Region IX (sub-office)
MR. RENATO M. QUICOY
Gatas District, Pagadian City Zamboanga del Sur
Tel: (062) 215-2856
19. Region X
ATTY. JEANNE IVY F. ABRINA
2nd Floor, Ong’s Building, cor. Yacapin Ext. and Saavedra Street 9000 Cagayan de Oro City
Tel.: (082) 724-525
E-mail: chr10@yahoo.com
20. Region X (sub-office)
MR. FAROUK K. BATARA
2nd Floor. BH Building, Sabayle St., Iligan City
Tel. (063) 221-5627
21. Region XI
ATTY. ALBERTO B. SIPACO, JR
Trinity II Building, Quimpo Boulevard 8000 Davao City
Tel: (082) 298-3749, (082) 298-2233
E-mail: chrdavao@yahoo.com
22. Region XII
ATTY. CHRISTINA HAW-TAY JOVERO
Pascua Building, Arellano St. Koronadal City
Tel. (083) 520-0615
E-mail: chr12_korcity@yahoo.com
23. CARAGA Region
ATTY. MARYLIN M. PINTOR
2nd Floor, CAP Building J.C. Aquino cor J. Rosales Avenue, 8600, Butuan City
Tel: (085) 815-2247, (085) 342-5280
E-mail: chr_caraga@yahoo.com; atty_mmp@yahoo.com

I-download ang Gabay sa lokal na pagsubaybay at pagdodokumento sa mga lugar na apektado ng malakihang pagmimina.

Leave a Comment Using Facebook